Rodzi się nowy, narodowy fenomen światowej kinematografii – kino afgańskie. Po raz pierwszy filmy z tego kraju zdobyły Złoty Glob w Cannes. Trzy lata temu „Osamę” w reĹźyserii Siddiga Barmaka uznano tu za najlepszy film zagraniczny. Rok póĹşniej nagrodę otrzymał obraz „Ziemia i popiół” Atiqa Rahimiego. Sukcesy festiwale reĹźyserzy traktują jednak nie tylko jako osobisty sukces lecz równieĹź – nagrodę dla całego Afganistanu.

„Osama” pokazuje Ĺźycie pod rządami talibów. W Afganistanie ten okres kojarzy się ze strachem i narzuconymi przez nich zakazami. Dla kobiet był to czas wykluczenia z Ĺźycia społecznego. Główną bohaterką filmu jest dziewczynka, która musi przebierać się za chłopca, by znaleźć pracę potrzebną do utrzymania matki oraz babki. Wkrótce zostaje zdemaskowana, a „przestępstwo” zdeterminuje jej dalsze Ĺźycie. Nagrody w Cannes wywołały falę zainteresowania afgańskim kinem. ReĹźyserzy z Afganistanu chcą nadać rodzimej kinematografii nowy kierunek, zachowując przy lokalny koloryt. Przedsięwzięcie to wymaga jednak duĹźego wsparcia finansowego, potrzebnego, by zbudować nowe wytwórnie, stworzyć studia filmowe, wyszkolić kadry, zapatrzyć je w nowoczesny sprzęt. Muszą powstać warunki, które pozwalałyby młodemu pokoleniu filmowców realizować ambitne długometraĹźowe filmy. 23 lata wojny oznaczały zastój w kinematografii. Wraz z falami uchodĹşców i emigrantów kraj opuścili znakomici artyści, w tym reĹźyserzy. Ludzie filmu wyjeĹźdĹźali do Iranu i Pakistanu, ale i do krajów europejskich – Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii. Część trafiła do Moskwy, równieĹź w czasach wojny z Armią Czerwoną. Wielu artystów afgańskich mieszka w Stanach Zjednoczonych. Kino zawitało do Afganistanu mniej więcej sto lat temu. Pierwsza projekcja miała miejsce w Kabulu, na dworze królewskim emira Habibullaha (1901-1919). Pierwsza projekcja publiczna odbyła się w czasach jego następcy, emira Amanullaha (1919-1929). Był to film niemy, wyświetlony w Paghman, znanej miejscowości wypoczynkowej pod Kabulem. Wkrótce w samym Kabulu, w szkole Esteglal, zaczęto wyświetlać filmy europejskie. Kiedy w 1934 r. królem został Mohamad Zahir Szah, w kinach dominowały filmy niemieckie. PóĹşniej popularność zdobyło kino indyjskie – do dziś filmy z Bollywood cieszą się tu dużą popularnością. Pierwsza produkcja afgańska to obraz z 1946 r. „Eszg-o-dusti” („Miłość i przyjaźń”). W pewnym sensie była to koprodukcja afgańsko-indyjska, w filmie grali artyści teatru Kabul oraz aktorki indyjskie. Afgańska publiczność przyjęła rodzimą produkcję bardzo dobrze. Nowa dziedzina sztuki rozwijała się jednak powoli, ze względu na ustawiczny brak pieniędzy. W latach 60. w końcu powstał Instytut Afghan Film oraz kilka niezaleĹźnych wytwórni filmowych, m.in. Nazer Film czy Ariana Film (obok – wywiad z załoĹźycielem tej drugiej, Latifem Ahmadim). Na projekcje w całym kraju przychodziły całe rodziny. W samym Kabulu funkcjonowało 18 kin. Jednak lata 70. przyniosły upadek rodzimego kina. Zapoczątkowała go interwencja Związku Radzieckiego (1978-1989), potem wojna domowa. Dzieła zniszczenia dopełnili talibowie w latach 1996-2001, którzy uznali filmy i całą sztukę za pochodzące z Zachodu zło. Nawet w latach rządów komunistów, począwszy od 1978 r., moĹźna było jeszcze produkować filmy propagandowe. Po 1986 r., kiedy władzę objął prezydent NadĹźibullah, cenzura uległa nawet rozluĹşnieniu – wytwórnie mogły działać, choć w ścisłej zaleĹźności od państwowego Instytutu Afghan Film. Prywatni producenci traktowali jednak te warunki z niechęcią. Latif Ahmadi zamknął swoją firmę (póĹşniej został jednak szefem Instytutu). Najgorsze miało jednak nadejść.