![]()
Poniedzia³ek, 1 marca 2021
![]() |
![]() |
| ![]() KINO AFGANISTANU RENESANS KINA AFGAŃSKIEGO Autor: Maria Amiri Rodzi siÄ™ nowy, narodowy fenomen Å›wiatowej kinematografii – kino afgaÅ„skie. Po raz pierwszy filmy z tego kraju zdobyÅ‚y ZÅ‚oty Glob w Cannes. Trzy lata temu „OsamÄ™” w reżyserii Siddiga Barmaka uznano tu za najlepszy film zagraniczny. Rok później nagrodÄ™ otrzymaÅ‚ obraz „Ziemia i popióÅ‚” Atiqa Rahimiego. Sukcesy festiwale reżyserzy traktujÄ… jednak nie tylko jako osobisty sukces lecz również – nagrodÄ™ dla caÅ‚ego Afganistanu. „Osama” pokazuje życie pod rzÄ…dami talibów. W Afganistanie ten okres kojarzy siÄ™ ze strachem i narzuconymi przez nich zakazami. Dla kobiet byÅ‚ to czas wykluczenia z życia spoÅ‚ecznego. GÅ‚ównÄ… bohaterkÄ… filmu jest dziewczynka, która musi przebierać siÄ™ za chÅ‚opca, by znaleźć pracÄ™ potrzebnÄ… do utrzymania matki oraz babki. Wkrótce zostaje zdemaskowana, a „przestÄ™pstwo” zdeterminuje jej dalsze życie. Nagrody w Cannes wywoÅ‚aÅ‚y falÄ™ zainteresowania afgaÅ„skim kinem. Reżyserzy z Afganistanu chcÄ… nadać rodzimej kinematografii nowy kierunek, zachowujÄ…c przy lokalny koloryt. PrzedsiÄ™wziÄ™cie to wymaga jednak dużego wsparcia finansowego, potrzebnego, by zbudować nowe wytwórnie, stworzyć studia filmowe, wyszkolić kadry, zapatrzyć je w nowoczesny sprzÄ™t. MuszÄ… powstać warunki, które pozwalaÅ‚yby mÅ‚odemu pokoleniu filmowców realizować ambitne dÅ‚ugometrażowe filmy. 23 lata wojny oznaczaÅ‚y zastój w kinematografii. Wraz z falami uchodźców i emigrantów kraj opuÅ›cili znakomici artyÅ›ci, w tym reżyserzy. Ludzie filmu wyjeżdżali do Iranu i Pakistanu, ale i do krajów europejskich – Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii. Część trafiÅ‚a do Moskwy, również w czasach wojny z ArmiÄ… CzerwonÄ…. Wielu artystów afgaÅ„skich mieszka w Stanach Zjednoczonych. Kino zawitaÅ‚o do Afganistanu mniej wiÄ™cej sto lat temu. Pierwsza projekcja miaÅ‚a miejsce w Kabulu, na dworze królewskim emira Habibullaha (1901-1919). Pierwsza projekcja publiczna odbyÅ‚a siÄ™ w czasach jego nastÄ™pcy, emira Amanullaha (1919-1929). ByÅ‚ to film niemy, wyÅ›wietlony w Paghman, znanej miejscowoÅ›ci wypoczynkowej pod Kabulem. Wkrótce w samym Kabulu, w szkole Esteglal, zaczÄ™to wyÅ›wietlać filmy europejskie. Kiedy w 1934 r. królem zostaÅ‚ Mohamad Zahir Szah, w kinach dominowaÅ‚y filmy niemieckie. Później popularność zdobyÅ‚o kino indyjskie – do dziÅ› filmy z Bollywood cieszÄ… siÄ™ tu dużą popularnoÅ›ciÄ…. Pierwsza produkcja afgaÅ„ska to obraz z 1946 r. „Eszg-o-dusti” („MiÅ‚ość i przyjaźń”). W pewnym sensie byÅ‚a to koprodukcja afgaÅ„sko-indyjska, w filmie grali artyÅ›ci teatru Kabul oraz aktorki indyjskie. AfgaÅ„ska publiczność przyjęła rodzimÄ… produkcjÄ™ bardzo dobrze. Nowa dziedzina sztuki rozwijaÅ‚a siÄ™ jednak powoli, ze wzglÄ™du na ustawiczny brak pieniÄ™dzy. W latach 60. w koÅ„cu powstaÅ‚ Instytut Afghan Film oraz kilka niezależnych wytwórni filmowych, m.in. Nazer Film czy Ariana Film (obok – wywiad z zaÅ‚ożycielem tej drugiej, Latifem Ahmadim). Na projekcje w caÅ‚ym kraju przychodziÅ‚y caÅ‚e rodziny. W samym Kabulu funkcjonowaÅ‚o 18 kin. Jednak lata 70. przyniosÅ‚y upadek rodzimego kina. ZapoczÄ…tkowaÅ‚a go interwencja ZwiÄ…zku Radzieckiego (1978-1989), potem wojna domowa. DzieÅ‚a zniszczenia dopeÅ‚nili talibowie w latach 1996-2001, którzy uznali filmy i całą sztukÄ™ za pochodzÄ…ce z Zachodu zÅ‚o. Nawet w latach rzÄ…dów komunistów, poczÄ…wszy od 1978 r., można byÅ‚o jeszcze produkować filmy propagandowe. Po 1986 r., kiedy wÅ‚adzÄ™ objÄ…Å‚ prezydent Nadżibullah, cenzura ulegÅ‚a nawet rozluźnieniu – wytwórnie mogÅ‚y dziaÅ‚ać, choć w Å›cisÅ‚ej zależnoÅ›ci od paÅ„stwowego Instytutu Afghan Film. Prywatni producenci traktowali jednak te warunki z niechÄ™ciÄ…. Latif Ahmadi zamknÄ…Å‚ swojÄ… firmÄ™ (później zostaÅ‚ jednak szefem Instytutu). Najgorsze miaÅ‚o jednak nadejść. ![]() ![]() |
![]() ![]() ![]() |
![]() |
Puls Swiata (C)2003 |