Ponad trzydzieďż˝ci lat temu, w nocy z 24 na 25 marca 1976 r., wojskowi pod dowództwem generaďż˝a Jorge Videli wtargnďż˝li do Casa Rosada – paďż˝acu, w którym urzďż˝dujďż˝ argentyďż˝scy prezydenci. W ten sposób junta poďż˝oďż˝yďż˝a kres nieudolnym rzďż˝dom drugiej ďż˝ony nieďż˝yjďż˝cego juďż˝ Juana Perona. I rozpoczďż˝a, trwajďż˝cďż˝ do dziďż˝, zimnďż˝ wojnďż˝ domowďż˝.

Kraj pogr��ony byďż˝ w zupeďż˝nym chaosie. Faworyzowane za Perona zwiďż˝zki zawodowe uzurpowaďż˝y sobie nieograniczone prawa, coraz czďż˝ciej wychodzďż˝c na ulice. Sytuacja ekonomiczna byďż˝a bardzo zďż˝a, w powietrzu wyczuwalne byďż˝o napiďż˝cie. Wojsko juďż˝ nie raz przejmowaďż˝o stery rzďż˝dów w Argentynie, gdy wymagaďż˝y tego podobne okolicznoďż˝ci, jednak trzymaďż˝o je jedynie do uspokojenia sytuacji. Potem wojskowi oddawali wďż˝adzďż˝ kolejnemu cywilnemu prezydentowi. W naturalny sposób znaczna cz�� zmďż˝czonych niestabilnoďż˝ciďż˝ kraju Argentyďż˝czyków przyjďż˝a i ten przewrót ciepďż˝o. Jeszcze liczniejsza grupa przyjďż˝a postawďż˝ biernej akceptacji. Tej jednak nocy nikt nie wiedziaďż˝, ďż˝e wďż˝aďż˝nie zaczyna siďż˝ siedmioletnia dyktatura, która pochďż˝onie ďż˝ycie tysiďż˝cy ludzi. Trzydzieďż˝ci lat póďż˝niej, 24 marca 2006 roku, dziesiďż˝tki tysiďż˝cy ludzi w caďż˝ym kraju wyszďż˝y na ulice. W Buenos Aires ponad 100 tysiďż˝cy ludzi przeszďż˝o gďż˝ównymi awenidami (alejami) miasta, by ostatecznie zgromadziďż˝ siďż˝ na Plaza de Mayo, najwaďż˝niejszym punkcie Buenos Aires. Postawiono tu scenďż˝ otoczonďż˝ rusztowaniami, na których widniejďż˝ zdjďż˝cia setek ludzi zamordowanych w czasach dyktatury. Kilkutysiďż˝czny tďż˝um wznosi hasďż˝a na rzecz sprawiedliwoďż˝ci, praw czďż˝owieka, domaga siďż˝ osďż˝dzenia przywódców junty. Na zmianďż˝, okrzykami i chwilami ciszy, oddaje cze�� pamiďż˝ci ofiar. To, co wydarzyďż˝o siďż˝ trzy dekady temu, nadal jest ďż˝ywe w pamiďż˝ci wielu Argentyďż˝czyków. Problemy gospodarcze ostatnich lat i przemiany, jakie przechodzi Argentyna w ostatnich latach, w niczym nie zmieniďż˝y emocjonalnego stosunku mieszkaďż˝ców do czasów junty. Proceso Od pierwszych dni rzďż˝dów wojskowi przystďż˝pili do reorganizacji kraju w myďż˝l zaďż˝oďż˝eďż˝ Proceso – enigmatycznego programu zmian, jakim poddano niemal wszystkie aspekty argentyďż˝skiej rzeczywistoďż˝ci. Przejďż˝cie wďż˝adzy przez wojsko byďż˝o co prawda bezpoďż˝redniďż˝ konsekwencjďż˝ wewnďż˝trznej sytuacji w kraju, ale w szerszym kontekďż˝cie – Ameryki ďż˝aciďż˝skiej oraz globalnej rywalizacji USA i ZSRR – byďż˝o teďż˝ wynikiem walki z komunizmem i hamowania wpďż˝ywów socjalistów na zachodniej póďż˝kuli. W sďż˝siednich krajach (Chile, Brazylii, Paragwaju i Urugwaju) wďż˝adzďż˝ sprawowaďż˝y juďż˝ junty wojskowe, a rola Waszyngtonu w wojskowych przewrotach wci�� pozostaje kwestiďż˝ kontrowersyjnďż˝ i budzďż˝cďż˝ tu wielkie emocje. Jakkolwiek byďż˝o w Argentynie, w ówczesnej rzeczywistoďż˝ci generaďż˝ Jorge Videla i jego towarzysze wiedzieli, ďż˝e mogďż˝ liczyďż˝ na wsparcie Waszyngtonu. Nowy reďż˝im, koncentrujďż˝c wďż˝adzďż˝ w swoim rďż˝ku, zakazaďż˝ dziaďż˝alnoďż˝ci wszystkich partii politycznych, zawiesiďż˝ obrady Kongresu i odebraďż˝ autonomiďż˝ prowincjom – jednostkom administracyjnym Argentyny. Zakazano równieďż˝ dziaďż˝alnoďż˝ci zwiďż˝zków zawodowych, poszerzajďż˝c zakaz na wszelkie formy zrzeszania siďż˝. Systemowi edukacji narzucono nowďż˝ wykďż˝adniďż˝ historii i polityki, a mediom odebrano jakďż˝kolwiek niezaleďż˝no��, czyniďż˝c je jednym z narzďż˝dzi wojskowej propagandy. Kto decydowaďż˝ siďż˝ na jakďż˝kolwiek formďż˝ dziaďż˝alnoďż˝ci opozycyjnej, podejmowaďż˝ olbrzymie ryzyko. Ruszyďż˝a maszyna ďż˝mierci. Na terytorium caďż˝ego kraju gďż˝sto rozsiano tajne katownie, z reguďż˝y usytuowane w opuszczonych szkoďż˝ach, szpitalach, czasem w zwykďż˝ych domach, gdzieďż˝ na uboczu. W ďż˝rodowiskach czďż˝onków dotychczas dziaďż˝ajďż˝cych partii zaczďż˝y zdarzaďż˝ siďż˝ zatrzymania i tzw. „znikniďż˝cia”. Najciďż˝sze represje spadďż˝y jednak na Monteneros, czďż˝onków lewackiej antyreďż˝imowej partyzantki. W wiďż˝kszoďż˝ci byli to dawni dziaďż˝acze skrajnie lewicowego skrzydďż˝a Partii Peronowskiej (Partido Peronista), którzy w latach 1976-82 prowadzili partyzanckďż˝ wojnďż˝ z wojskami rzďż˝dowymi. W wiďż˝kszoďż˝ci Monteneros rekrutowali siďż˝ z mďż˝odych ludzi, pochodzďż˝cych z rodzin peronistów, g��boko przywiďż˝zanych do ideaďż˝ów socjalistycznych. Metody dziaďż˝ania tej guerilli budziďż˝y i budzďż˝ kontrowersje. Niektórzy jej czďż˝onkowie wy��cznie roznosili ulotki, inni organizowali zamachy na funkcjonariuszy reďż˝imu. Kolejni organizowali porwania dla okupu czy napady rabunkowe. Aďż˝ do 1979 r. jakakolwiek aktywno�� w opozycji groziďż˝a ďż˝mierciďż˝. Reďż˝im bezwzglďż˝dnie eliminowaďż˝ kaďż˝dego, kto sprzeciwiaďż˝ siďż˝ nowym porzďż˝dkom. „Znikanie” ludzi, masowe egzekucje, loty ďż˝mierci (zrzucanie ďż˝ywych ludzi z samolotów i helikopterów do oceanu), tajne oďż˝rodki tortur poczďż˝tkowo byďż˝y Argentyďż˝czykom nieznane. Nawet osoby, które przeďż˝yďż˝y tortury i dziďż˝ki koneksjom lub ďż˝apówkom znalazďż˝y siďż˝ w niewielkiej grupie uwolnionych, ze strachu milczaďż˝y lub czym prďż˝dzej emigrowaďż˝y, zwďż˝aszcza do Europy. Prawda zaczďż˝a wychodziďż˝ na jaw dopiero w 1978 r., gdy skala zjawiska byďż˝a juďż˝ tak duďż˝a, ďż˝e nie sposób byďż˝o go ukryďż˝. W tym czasie dane wywiadu chilijskiego mówiďż˝y juďż˝ o 22 tysiďż˝cach „znikniďż˝tych” (desaparecidos). W 1979 r. do Argentyny przyjechaďż˝a delegacja Komisji Praw Czďż˝owieka, czego konsekwencjďż˝ byďż˝y tysiďż˝ce egzekucji wiďż˝niów przetrzymywanych w reďż˝imowych katowniach. Oďż˝rodki te, niemal z dnia na dzieďż˝, musiaďż˝y zostaďż˝ zamkniďż˝te lub zlikwidowane, nie pozostawiajďż˝c po sobie ďż˝adnego ďż˝ladu. Matki zaczďż˝y domagaďż˝ siďż˝ jakichkolwiek informacji o swoich dzieciach, regularnie demonstrujďż˝c na Plaza de Mayo. Mimo ďż˝e informacje nie nadchodziďż˝y, manifestacje nie wygasaďż˝y. Tak narodziďż˝a siďż˝ organizacja Matek z Plaza de Mayo – dziďż˝ zajmujďż˝ca siďż˝ gďż˝ównie poszukiwaniem sierot po zamordowanych, dzieci, które przyszďż˝y na ďż˝wiat w tajnych wiďż˝zieniach i w drodze nielegalnej adopcji byďż˝y przekazywane nowym rodzinom, gďż˝ównie z krďż˝gów wojskowych.