Puls ¦wiata
Wtorek, 10 grudnia 2019www.puls-swiata.pl
Puls ¦wiata


RAPORT: Birma

UCHODŹCY W POLSCE

NORYLSK: Miasto-widmo

KINO AFGANISTANU

Cenzura Internetu w Chinach

Mały Tybet w Nepalu

ARGENTYNA: Okruchy dyktatury

Strefa Kultury:
Literatura

Teatr

Kino

Muzyka

Wystawa

Kanon

BIBLIOTEKA:
LINKI

KSIĄŻKI

DOKUMENTY

GALERIA FOTO

 
ZALOGUJ

BIBLIOTEKA - DOKUMENTY

[RPA] RPA po apartheidzie a migracje miÄ™dzynarodowe – uwarunkowania, główne trendy
Weronika Kloc, 2003 03 15, Warsaw University Conference celebrating 'The tenth anniversary of the abolition of apartheid regime in the Republic of South Africa'

Chciałabym przedstawić jak upadek reżimu apartheidu, demokratyzacja i otwarcie się Republiki Południowej Afryki wpłynęły na zjawiska imigracji do i emigracji z RPA. Omówię te czynniki, które odziedziczono po starym reżimie jak i wynikłe z nowej sytuacji politycznej w RPA i w Afryce. Szczególną uwagę chcę poświęcić przemianom w ustawodawstwie dotyczącym migracji i uchodźctwa. Następnie scharakteryzuję krótko imigrantów i emigrantów, główne uwarunkowania ich decyzji i wpływ na sytuacje RPA.


Niektóre uwarunkowania migracji RPA odziedziczyła po starym reżimie. W czasach apartheidu wyraźna była różnica w podejściu do białych imigrantów, którym pozwalano na osiedlenie się, i Afrykańskich migrantów, którym zezwalano tylko na pobyt czasowy. Ten podział był odzwierciedlony w prawie. Po 1994r. nadal obowiązywała ustawa Aliens Control Act z 1991, napisana w duchu rasistowskich przepisów, która kładła nacisk na kontrolę imigracji. Utrzymano także w mocy umowy dwustronne z państwami ościennymi (należącymi do SADC-Południowo Afrykańskiej Wspólnoty Rozwoju) o rekrutacji robotników na kontrakty czasowe, szczególnie do kopalń. W okres wolności RPA weszła już jako sygnatariusz konwencji genewskiej z nawiązaną współpracą z UNHCR w dziedzinie pomocy uchodźcom mozambijskim przybyłym jeszcze w latach 1980tych.


Zmiana ustrojowa 1994 roku spowodowała otwarcie się polityczne i ekonomiczne RPA na przyjezdnych, zwiększyła się swoboda wjazdu dla Afrykanów. Liczba wjazdów w wzrosła w latach 1994-99 z 3,8mln do 9,9 mln, najsilniej (bo prawie dwukrotnie) na wizach turystycznych i studenckich. To otwarcie zbiegło się w czasie z ogólnymi trendami migracyjnymi lat 1990tych. Po pierwsze RPA stała się atrakcyjnym celem migrantów ekonomicznych już nie tylko z regionu SADC, ale też z dalszych części Afryki, np. z rejonu Zat.Gwinejskiej. Po drugie stanowiła potencjalne schronienie dla setek tysięcy uchodźców z regionów objętych wojnami domowymi: Kongo/Zairu, Rogu Afryki, a nawet Indii i Pakistanu. Wzrosła liczba osób migrujących z powodu kryzysowej sytuacji politycznej i gospodarczej w ich krajach, np. Nigerii.


Dlaczego RPA byÅ‚a i jest postrzegana przez imigrantów jako tak atrakcyjna? Przede wszystkim liczÄ… oni na znalezienie pracy. Choć oficjalna stopa bezrobocia jest podobna co w ich paÅ„stwach pochodzenia, to szansa na pracÄ™ jest wiÄ™ksza. SkÅ‚ada siÄ™ na to wielkość i potencjaÅ‚ ekonomiczny RPA, zapotrzebowanie na siłę roboczÄ… w zawodach, których brakuje lub których nie chcÄ… podejmować PoÅ‚udniowoafrykaÅ„czycy, duży sektor nieformalny. Ludziom dobrze znane sÄ… tradycje rekrutacji robotników do RPA, utrzymane umowy i instytucje rekrutacyjne jak The Employment Bureau of Africa, silne zwiÄ…zki zawodowe i przeÅ›wiadczenie o gwarancjach pÅ‚ac i Å›wiadczeÅ„ socjalnych, Dla osób lepiej wyksztaÅ‚conych szansÄ… okazaÅ‚a siÄ™ rekrutacja afrykaÅ„skich kadr w administracji, akcja afirmatywna w sektorze prywatnym, a także braki w obsadzie wyższych stanowisk po wyjeżdzie czeÅ›ci biaÅ‚ych. Otwarcie siÄ™ RPA zaczęło przyciÄ…gać też, obok tradycyjnych robotników, migrujÄ…ce kobiety – do handlu, usÅ‚ug, prac rolnych.


RPA broni siÄ™ jednak przed napÅ‚ywem imigrantów. Przez pierwsze lata wolnoÅ›ci obowiÄ…zywaÅ‚a ustawa o kontroli cudzoziemców (Aliens Control Act) z 1991, znowelizowana w 1995. ByÅ‚a to ustawa bardzo restrykcyjna, skupiona na kontroli i karaniu nielegalnych imigrantów. Wraz z wyjÄ…tkami, stworzonymi dla umów o rekrutacji pracowników zagranicznych tworzyÅ‚a PolitykÄ™ Dwóch Bram – dwa odrÄ™bne systemy wjazdu i pobytu w RPA, przy czym robotnicy kontraktowi byli wyłączeni spod kontroli Ministerstwa Spraw WewnÄ™trznych (Department of Home Affairs). Nowelizacja nie przyniosÅ‚a zÅ‚agodzenia polityki, a nawet wprowadzono zakaz zmiany celu pobytu oraz kary i obciążenia finansowe dla zatrudniajÄ…cych nielegalnych imigrantów. Stworzenie zupeÅ‚nie nowej ustawy poprzedziÅ‚a publiczna debata o polityce imigracyjnej. Wyzwaniem byÅ‚o pogodzenie potrzeb rynku pracy z obawami obywateli i rosnÄ…cymi uprzedzeniami wobec imigrantów. Wreszcie powstaÅ‚a Ustawa Imigracyjna z 2002r. UtrzymaÅ‚a ona rozbudowane Å›rodki kontroli legalnoÅ›ci pobytu i ujawniania nielegalnych imigrantów, zakazy pracy dla wiÄ™kszoÅ›ci rodzajów wiz, Å›cisłą kontrolÄ™ zatrudniajÄ…cych osoby z czasowym pozwoleniem na pracÄ™. OkreÅ›lono kryteria ubiegania siÄ™ o różne rodzaje wiz (np.studenckich, biznesowych, na leczenie) i o pobyt staÅ‚y dla zatrudnionych w RPA, osób o cennych kwalifikacjach i dla najbliższej rodziny obywatela lub rezydenta. W ustawie znalazÅ‚y siÄ™ też zapisy o zniechÄ™caniu do nielegalnej imigracji przez akcje informacyjne za granicÄ…, promocji praw czÅ‚owieka w zwiÄ…zku z migracjÄ… oraz o edukacji dla przeciwdziaÅ‚ania ksenofobii w spoÅ‚eczeÅ„stwie.


WÅ›ród imigrantów można wyróżnić kilka grup o różnym statusie. Legalni to przede wszystkim osoby z różnymi wizami, bez prawa pracy (zmiana celu ich pobytu jest nielegalna), wykwalifikowane osoby z czasowym pozwoleniem na pobyt i pracÄ™, robotnicy kontraktowi zatrudnieni na podstawie umów bilateralnych, zarejestrowani przez pracodawców robotnicy rolni. Ich sytuacja ulegÅ‚a w latach po 1994r. zmianie: ograniczono zatrudnienie przez agencje rekrutacyjne w górnictwie ze 183tys w 1984 do 147 tys w 1994. Zamiast tego zatrudnia siÄ™ poprzez poÅ›redników, co jest mniej korzystne dla robotników. Nie nastÄ…piÅ‚ przewidywany drenaż afrykaÅ„skich mózgów do RPA. Zmniejszono liczbÄ™ pozwoleÅ„ na pobyt staÅ‚y, gdyż nie rekrutuje siÄ™ już zagranicznych specjalistów i wzrosÅ‚a niechęć do osiedlajÄ…cych siÄ™ obcych, zabierajÄ…cych pracÄ™. Pozwolenia na pracÄ™ wydawano nawet już po 1994 wciąż głównie -65%- Europejczykom, a nie najbardziej chÄ™tnym do pracy obywatelom SADC. WÅ›ród wyksztaÅ‚conych imigrantów wiÄ™kszość biaÅ‚ych ma prawo staÅ‚ego pobytu, za to Afrykanów – tylko czasowe pozwolenie na pracÄ™. Liczba tych czasowych pozwoleÅ„, wzrosÅ‚a w latach 1994-96 nastÄ™pnie spadÅ‚a kilkukrotnie. Wg ocen MiÄ™dzynarodowej Organizacji Pracy z 1998r. te zaostrzone po 1994r. uregulowania, przy niedocenianym przez rzÄ…d zapotrzebowaniu na siłę roboczÄ… (i tÄ… profesjonalnÄ…, i niewykwalifikowanÄ…, do najgorszych prac) stworzyÅ‚y warunki do rozwoju imigracji nielegalnej.


Nielegalni imigranci to bÄ…dź ci, którzy przedÅ‚użyli pobyt po legalnym wjeździe, bÄ…dź ci, którzy przekroczyli granicÄ™ nielegalnie. Liczebność pierwszej grupy szacuje siÄ™ na podstawie rejestru wjazdów i wyjazdów – w 1997r. na 830 tys, powiÄ™kszajÄ…ce sie o okoÅ‚o 80 tys. rocznie. O skali niech Å›wiadczy tez dwukrotny wzrost liczby wjazdów na podstawie wiz turystycznych w latach 1994-1999. DrugÄ… grupÄ™, osób które nielegalnie znalazÅ‚y siÄ™ na terytorium RPA, ocenia siÄ™ na od 0,5 mln (badacze) do 4 i wiÄ™cej milionów – te ostatnie liczby sÄ… oczywiÅ›cie obecne w dyskursie publicznym nt. zalewu nielegalnych imigrantów i koniecznoÅ›ci walki z nimi dla dobra obytwateli. Nielegalni imigranci sÄ… zatrudniani przez pracodawców, którzy potrzebujÄ… taniej siÅ‚y roboczej do eksploatacji. PracujÄ… też czÄ™sto w sektorze nieformalnym w handlu i usÅ‚ugach. Nielegalna migracja staÅ‚a siÄ™ dla wielu strategiÄ… życiowÄ…: po deportacji zwykle wracajÄ… do RPA, nierzadko wielokrotnie.


Większość imigrantów pochodzi z państw ościennych, przyjeżdża na pewien czas i utrzymuje związki z krajem pochodzenia, nierzadko odwiedzając domy raz na miesiąc. Takie państwa jak Lesoto i Mozambik są w ogromnej mierze zależne od dochodów ich obywateli uzyskiwanych i przesyłanych z RPA. Coraz większy odsetek imigrantów stanowią kobiety, których mobilność rośnie, szczególnie tam gdzie są już ustanowione powiązania, sieci migracyjne przez lata migracji mężczyzn. Badania z 1997 wykazały, że imigrantki są lepiej wykształcone niż imigranci i rzadziej przekraczają granicę nielegalnie. A jednak mają mniejsze szanse na legalne zatrudnienie.


Imigranci dostali dwie szansy na uregulowanie swojego statusu w postaci amnestii. Pierwsza, z 1995r. objęła robotników kontraktowych pracujących w RPA od 1986r. i głosujących w wyborach 1994r., głównie górników. Skorzystało w wyniku braku informacji i obaw przed ujawnieniem tylko 50tys. Kolejna amnestia z 1996r. dotyczyła obywateli państw SADC mieszkających co najmniej od 1991r. pracujących lub powiązanych rodzinnie z RPA. spośród nawet 2-4 mln spełniających warunki, około 200 tys złożyło wnioski, a uznano 124tys. Osoby które ujawniły się, ale nie dostały prawa pobytu znalazły się w ciężkiej sytuacji. Nielegalni imigranci podlegają deportacji, która objęła w latach 1994-2003 ponad 1mln osób.


Szczególną grupą przyjezdną w RPA są uchodźcy mozambijscy. Przybyli w liczbie ponad 350tys. w latach 1980tych uciekając przed wojną domową i powodzią. Dostali prawo pobytu tylko w 2 homelandach (w pozostałych bylyby nielegalnymi imigrantami). Ich sytuacja uległa poprawie po podpisaniu w 1993r. umowy z Mozambikiem i UNHCR o ich repatriacji. Akcja Wysokiego Komisarza nie powiodła się, skorzystało z niej tylko 31,6tys., drugie tyle wróciło samodzielnie. Równolegle podlegali oni deportacjom przez władze RPA wraz ze zwykłymi nielegalnymi imigrantami. W 1996r. wygasł status uchodźczy i Mozambijczycy znaleźli się znów w trudnej sytuacji nielegalności. Niewielu mogło skorzystać z 2 pierwszych, umówionych przeze mnie amnestii. Szansę na regulację ich statusu dała trzecia amnestia wprowadzona w latach 1999-2000, choć już w 1996 rząd postanowił, że uchodźcom z Mozambiku pozostającym w RPA w liczbie około 200tys należy nadać prawo stałego pobytu. Nauczeni niepowodzeniami poprzednich akcji twórcy amnestii włączyli do prac organizacje pozarządowe i dopracowali dostęp do informacji i dokumentów potrzebnych dla skorzystania z amnestii. Trzeba pamiętać, że wielu Mozambijczyków powróciło po repatriacji do RPA nie mogąc poradzić sobie bez pomocy w zniszczonym kraju.


Obecnie przybywa okoÅ‚o 20tys rocznie uchodźców i starajÄ…cych siÄ™ o azyl. Ich sytuacja w RPA jest niejednoznaczna. Oficjalnie istniejÄ… uregulowania ich specjalnego statusu (Refugee Act z 1998r.), jednak w praktyce korzystanie z przysÅ‚ugujÄ…cych praw (do Å›wiadczeÅ„, szkół, wyjÄ…tkowo –do pracy) a nawet sama wiedza o nich jest ograniczona. Uchodźcy, obecnie już nie tak masowi jak w latach 1980tych, majÄ… w 1/3 wyksztaÅ‚cenie wyższe, a w niemal 2/3 Å›rednie; tylko 3% z nich przed wyjazdem byÅ‚o bezrobotnymi. Wydaje siÄ™, że lepsza integracja uchodźców w spoÅ‚eczeÅ„stwie pozwoliÅ‚aby im samym na wykorzystanie swoich kwalifikacji, pracÄ™ i ksztaÅ‚cenie i samodzielne wyjÅ›cie z ubóstwa, bez zależnoÅ›ci od pomocy paÅ„stwa i organizacji humanitarnych.


Drugą stroną sytuacji migracyjnej RPA jest oczywiście emigracja. Już w latach 1980tych zaczęli kraj opuszczać niepewni swej przyszłości biali. Trend ten był kontynuowany w latach 1990tych i 2000nych. Wielu wyjeżdżających białych to wykształceni ludzie, co odbiło się na południowoafrykańskim rynku pracy. Oficjalna skala emigracji, choć niższa niż w 1980tych, w latach 1990tych i 2000nych wzrosła. Główne państwa docelowe wyjazdów to Wielka Brytania, Australia, Nowa Zelandia i USA. Część emigracji umyka oficjalnym statystykom, gdyż wyjeżdźający nie chcą deklarować emigracji na stałe obawiając się zajęcia kont bankowych, a nawet uciekają przed niezapłaconymi podatkami. Zjawisko emigracji białych elit powoli przerodziło się w odpływ najlepiej wykształconych osób, tak białych, jak Afrykanów, ku krajom z lepszymi płacami i perspektywami na karierę. W latach 1994-2001 opuściło RPA 16,7 tys. osób najlepiej wykwalifikowanych. Ciekawym zjawiskiem jest też emigracja wykształconych młodych południowoafrykańczyków. Jest ona dodatkowo powodowana konkurencją byłych uchodźców południowoafrykańskich, którzy powrócili bogatsi o międzynarodowe doświadczenie i byli chętniej zatrudniani. Badacze emigracji określają wyjeżdżających mianem flamingów i liczą, że podobnie jak te ptaki wracają na wyschnięte i opuszczone kiedyś łowiska, powrócą oni w swoje strony gdy poprawią się warunki życia i opłacalność pracy. Zwraca się też uwagę na to, że Południowoafrykańczycy dopiero po 1994r. uzyskali pełną swobodę podróżowania po świecie, stąd wielu wyjeżdżających, którzy jednak w końcu powrócą.


Podsumowując należy ocenić, że otwarcie sie RPA po 1994r., i włączenie w globalną ekonomię przyniosło także włączenie, z pewnym opóźnieniem w stosunku do innych państw, w świat rosnącej mobilności międzynarodowej. Ograniczeniami dla imigracji są w RPA wciąż restrykcyjne prawo i postawy ksenofobiczne. Tymczasem zarówno imigracja jak emigracja przy odpowiedniej polityce może stać sie bodźcem rozwoju gospodarczego tego kraju. Pozbycie się uprzedzeń wobec imigrantów pokaże, że są to ludzie aktywni, wykształceni, chętni do pracy. Także uchodźcy, obecnie niezatrudnieni wcale lub poniżej swoich kwalifikacji, mogliby pracować z korzyścią dla siebie i gospodarki. Aktywna polityka pozwoliłaby również poprzez zachęcanie do powrotów wykorzystać w celach rozwojowych doświadczenie zdobyte zagranicą przez emigrantów. Amnestie i pewne uregulowania nowej ustawy imigracyjnej są być może pierwszymi krokami ku przystosowaniu prawa do rzeczywistej sytuacji i potrzeb.



Summary


The abolition of the apartheid regime brought opening of the Republic of South Africa for international mobility. To the old conditions and regulations, some new factors were added, which changed the profiles of migrants and their impact on the country.


After 1994 some regulations from the apartheid era remained valid. These were the Aliens Control Act of 1991 and the institutions for contracting workers from the SADC states. Just before the abolition of apartheid UNHCR started to operate in the RSA.


After the transformation of the political regime, South Africa opened for larger numbers of visitors. RSA received more economic immigrants, also from outside the SADC region, and refugees than before, as it became a very attractive place for people from all over Africa. The pull factor of RSA is the opportunity to find work. Despite the high rate of unemployment, the size and potential of the South African economy creates large demand for all groups of workers. People also have the image of RSA as the land of good working conditions thanks to the tradition of recruitment to RSA, its trade unions and wages perceived higher than elsewhere in Africa. The abolition of apartheid created many posts for highly educated Africans.


However, South African immigration law and policy remained very restrictive, in order to protect its own citizens and their work places. The Aliens Control Act, even ammended in 1995 concentrated on control and detection of the prohibited persons. The new Immigration Act issued in 2002, while still restrictive in granting work permits and permanent residence, introduces some measures to prevent illigal immigration, to promote human rights in the field of migration and to figh xenophobic attitudes.


Legal immigrants are mainly contracted workers (number of contracts decreasing) and skilled immigrants with temporary or permanent work and stay permissions, number of these permissions has also been reduced and doesn’t satisfy both the needs. ILO evaluated that the regulations are inapropriate to the demand for foreign work force and therefore inspire illegal immigration.


Illegal immigrants are visa overstayers (ca 80,000 a year) and unathorised immigrants estimated to count 0,5-4 mln. The highest estimates are unrealistic but they are used in the popular discourse on the flood of illegal workers depriving thew citizens of their work. They are employed by companies who need numerous unskilled workers accepting poor work and payment conditions. Both kinds of immigrants come mainly, but not exclusively, from the SADC countries, remain only temporary and keep in contact with their home country and family. Two amnesties were a sign of a more realistic and open approach to their problems, status of 175,000 had been legalised.


The new RSA had to solve the problem of 300,00 Mozambican refugees who had come in the 1980’s. Only a minority accepted UNHCR’s action of repatriation, some returned on their own. Others lost the refugee status and became illegal. In 1999 an amnesty was introduced to regulate the status of 200,000 remained former refugees. Recently about 20,000 refugees and asylum seekers have been coming to the RSA every year. The Refugee Act (1998) regulates their status; however they have difficulties in access to information and execution of their rights. An integration programme would allow to incorporate the refugees into economy and make both sides benefit from their relatively high qualifications.


Despite the continued since 1980’s and growing figures of emigration, there is no brain drain from South Africa. Main destinations are the UK, Australia, New Zealand, USA. Researches count on the returns of highly skilled citizens. Professionals’ mobility may be a chance for faster economic development.


Summing up, international migration in RSA can be a factor of great importance for its, and the whole region’s economic development, yet needs adjustment of the policies and a more open attitude. The amnesties and partly the Immigration Act of 2002 may be treated as signs of a such a change and should be continued.


 


Weronika Kloc, MISH III r.


wersja do wydruku




POZOSTA£E:

Michael Emerson, Approaches to the Stabilisation of the Caucasus, "Caucasian Regional Studies", Volume 5, Issue 1 & 2, 2000

Alexandru Liono, The Chechen Problem: Sources, Developments and Future Prospects, "Caucasian Regional Studies", Volume 5, Issue 1 & 2, 2000

Tomas Valasek, Trouble in North Caucasus, "Weekly Defense Monitor" [Center for Defense Information] ,Volume 3, Issue 32 z 19 sierpnia 1999

Raimon Panikkar, The Dharma of India, World Affairs, Vol. 6, Number 1 (January-March 2002)


Marin Strmecki, Bush's Approach to North Korea is Appropriate and Necessary, The PacNet Newsletter 2002, The Center for Strategic and International Studies z 27 lutego 2002

Jon B. Wolfsthal, North Korea: Hard Line is Not the Best Line, Proliferation Brief, Vol. 4, No. 2 (Los Angeles Times z 7 marca 2001)

Janusz Krzywicki, 2003 03 15, Warsaw University Conference celebrating 'The tenth anniversary of the abolition of apartheid regime in the Republic of South Africa'

Katarzyna Utrata, Kolegium MISH, Uniwersytet Warszawski 2003 03 15, Warsaw University Conference celebrating 'The tenth anniversary of the abolition of apartheid regime in the Republic of South Africa'

2003 03 15, Warsaw University Conference celebrating 'The tenth anniversary of the abolition of apartheid regime in the Republic of South Africa'

Jakub Zajączkowski, Instytut Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Warszawski; 2003 03 15; Warsaw University Conference celebrating 'The tenth anniversary of the abolition of apartheid regime in the Republic of South Africa'






Aktualno¶ci:
Japońskie fascynacje...
Koreańska awangarda ...
Akustyczna Marika...
Wszystkie wojny fotor...
Naga prawda o pilotac...

Kapela ze Wsi Warszawa

Kimar Studio

wypady.pl

Subnet Internet (C)2003