Ellis Island była bowiem centrum przyjmowania imigrantów. Stąd teĹź nazwa, która znalazła się w tytule książki – na tej skale, z której rozciąga się panorama Nowego Jorku, odbywała się selekcja imigrantów. Dla większości przyjeĹźdĹźających do Nowego Świata była to uciążliwa, ale krótkotrwała procedura. Ci spędzili na wyspie raptem kilka godzin.

Nie wszyscy mieli jednak tyle szczęścia – i to na nich skupia się uwaga autorki. Przepisy imigracyjne jasno bowiem precyzowały, Ĺźe do Stanów Zjednoczonych nie mogą wjechać „idioci, chorzy umysłowo, nędzarze, poligamiści, osoby, które mogą stać się ciężarem publicznym, cierpią na odraĹźające lub niebezpieczne choroby zakaĹşne, czy te, które były skazane za zbrodnie lub inne haniebne przestępstwa, dopuściły się wykroczeń przeciw moralności”. W praktyce – w okresach najsurowszej selekcji – kaĹźdy, kto miał jakąkolwiek skazę fizyczną lub umysłową, był odrzucany przez „selekcjonerów”.

W książce przeplatają się przeróĹźne wątki – od historii sprzedania wysepki przez lokalne plemię Indian w 1630 r. Holendrom, rozrastania się Nowego Jorku, przez dzieje kolejnych fal imigracji do Ameryki, losy poszczególnych bohaterów książki – zarówno tych, którzy próbują się dostać do USA, jak i Amerykanów, którzy na Ellis Island pracują dla władz imigracyjnych – po politykę Stanów Zjednoczonych w XIX i XX wieku.

Czytelnicy w ten sposób mogą stać się świadkami budowy Statui Wolności na sąsiedniej skale, dziś nazywanej Liberty; uczestniczyć w toczących się dyskusjach nad zahamowaniem wielomilionowej imigracji do USA u schyłku XIX wieku; poznać dziesiątki sposobów, których chwytali się przybysze, by spełnić wymagania lekarzy, wojskowych, opiekunów społecznych czy tłumaczy, którzy na Ellis Island podejmowali decyzję o „być albo nie być” kaĹźdego człowieka.

Dla Amerykanów ta niewielka wysepka przez lata stała się swoistą ikoną, utrwaloną nie tylko w dziesiątkach książek – od prac naukowych po wspomnienia – ale teĹź w albumach, filmach czy literaturze. W Polsce temat nie był jednak do tej pory znany. Dzięki uprzejmości władz muzeum, jakie dziś znajduje się na wyspie, autorka mogła rozpocząć badanie tej olbrzymiej spuścizny. Z setek dokumentów i relacji powstała wciągająca, przejmująca opowieść, przebogato zilustrowana fotografiami z muzealnych archiwów (stanowiącymi osobną, bardzo wartościową część tej książki), odsłaniająca jeden z najsłabiej znanych epizodów najnowszej historii Stanów Zjednoczonych.

Polecamy!

(mj)