Puls iata Logo
  www.puls-swiata.subnet.pl
[ AFGANISTAN ] Krzysztof Mroziewicz „Kabul w okresie postu” Wydawnictwo Literackie Wydawnictwo „My艣l” Krak贸w 1990
Reporta偶e afga艅skie Krzysztofa Mroziewicza z lat 80. Barwna, naszpikowana szczeg贸艂ami i anegdotami reporterska opowie艣膰 贸wczesnego korespondenta PAP w Azji. Dobra i dla specjalist贸w, i dla mi艂o艣nik贸w literatury faktu – cho膰 trzeba te偶 bra膰 pod uwag臋, 偶e autor – maj膮cy olbrzymi膮 wiedz臋 o problemach regionu – zwyk艂 ze znawstwem 偶onglowa膰 nazwami dziesi膮tek ugrupowa艅, co dla os贸b niezorientowanych w realiach Afganistanu ko艅ca lat 80. mo偶e stanowi膰 problem.


Jedna z pierwszych ksi膮偶ek o Afganistanie po prze艂omie roku 1989 r., zawieraj膮ca mn贸stwo szczeg贸艂贸w, o kt贸rych nikt ju偶 dzi艣 nie pami臋ta lub po prostu nie wie. Autor szkicuje wydarzenia od ko艅ca lat 70., te, kt贸re doprowadzi艂y w efekcie do interwencji Armii Czerwonej – wplataj膮c w艂asne uwagi, o偶ywiaj膮ce tok narracji. Korzysta tu ze swej wiedzy historycznej, ale i publikacji archiwalnych, kt贸re po blisko 膰wier膰wieczu s膮 dzi艣 w Polsce w艂a艣ciwie niedost臋pne (pisma azjatyckie i zachodnie oraz wspomnienia radzieckich oficjeli).


Czytelnik nie powinien oczekiwa膰 od tej ksi膮偶ki jakiego艣 specjalnego porz膮dku chronologicznego. Oczywi艣cie, ksi膮偶ka zaczyna si臋 charakterystyk膮 rz膮d贸w kolejno – Amina, Karmala i Nad偶ibullaha – niemniej w kolejnych rozdzia艂ach autor swobodnie przeskakuje w czasie, tak, by opowie艣膰 by艂a dynamiczniejsza.


Znajdziemy tu dosy膰 szczeg贸艂owy opis przebiegu obrad plemiennego parlamentu Loya D偶irgi (przypominany w telegraficznym skr贸cie w tekstach, jakie autor pisuje do “Polityki”, tak jak i s膮siaduj膮cy z nim opis przelotu radzieckim AN-12 do Chostu). Notatki czasem przekszta艂caj膮 si臋 niemal w stenogram – zw艂aszcza z obrad nad projektem konstytucji i posiedzenia, na kt贸rym wybrano prezydenta.


W ksi膮偶ce oczywi艣cie nie zabrak艂o sporych fragment贸w po艣wi臋conych polityce Kremla i zmianom, jakim podlega艂a wraz z obj臋ciem w艂adzy przez ekip臋 Michai艂a Gorbaczowa. Niemniej Krzysztof Mroziewicz nie tylko odnotowuje zmiany na szczytach w艂adz, ale i obserwuje zmiany w nastawieniu i wypowiedziach radzieckich 偶o艂nierzy czy afga艅skich oficjeli.


Wraz ze zmianami w ZSRR pot臋gowa艂o si臋 w Afganistanie zm臋czenie wojn膮 domow膮. Poszukiwanie kompromisu umo偶liwi艂o cz臋艣ci opozycji aktywniejsz膮 dzia艂alno艣膰 w Kabulu i innych du偶ych miastach. Mroziewicz opisuje g艂贸wne postacie opozycji – Musuda, Hekmatiara, Sajjafa, kilku innych. Ciekawy w膮tek, pomijany w innych pracach o Afganistanie z tego okresu, to dzia艂alno艣膰 ugrupowa艅 domagaj膮cych si臋 restauracji monarchii i powrotu Zahira Szaha. Inny wart uwagi szczeg贸艂 to los intelektualist贸w, kt贸rzy znale藕li si臋 poza g艂贸wnymi nurtami afga艅skiej polityki – rewolucyjnym, opozycyjnym czy te偶 fundamentalistycznym. Los tych ludzi by艂 nieweso艂y, zw艂aszcza, je偶eli pr贸bowali oni jeszcze dzia艂a膰 na rzecz swojej ojczyzny. Jest tu ciekawy w膮tek Polak贸w walcz膮cych po stronie mud偶ahedin贸w (Jacek Adam Winkler zwany Adamem Chanem, Lech Zondek), ale nazwisko Radka Sikorskiego si臋 tu nie pojawia...


Osobn膮 cz臋艣ci膮 pracy fragment po艣wi臋cony oddzia艂om Armii Czerwonej i mud偶ahedin贸w – taktyce, strukturze, uzbrojeniu, charakterystyce spo艂ecznej, roli religii (w przypadku mud偶ahedin贸w, oczywi艣cie). Z oczywistych powod贸w – jako korespondent zaprzyja藕nionej i “sojuszniczej” PAP – autor mia艂 cz臋sto kontakt z radzieckimi wojskowymi i poprowadzi艂 z nimi setki nieoficjalnych, wr臋cz osobistych, rozm贸w. W efekcie powsta艂 te偶 szkic do psychologicznego portretu “afga艅c贸w”, jak p贸藕niej nazwano w Rosji weteran贸w.


Obok wszystkich tych cech faktograficznych, ksi膮偶ka Krzysztofa Mroziewicza to doskona艂a lektura. Autor powstrzyma艂 si臋 od formu艂owania jakichkolwiek prognoz i dobrze – z kr贸ciutkiego pos艂owia wynika, 偶e domy艣la艂 si臋, 偶e patowa sytuacja b臋dzie trwa膰 jeszcze d艂ugo lecz nie przewidywa艂 ani rych艂ego upadku ZSRR, ani b艂yskawicznego odwrotu Ameryki, ani gwa艂townych zmian wewn臋trznych z b艂yskawicznie rosn膮cym ruchem fundamentalist贸w, kt贸ry eksplodowa艂 w postaci talib贸w. “Kabul w okresie postu” to rzetelna dokumentacja “krajobrazu po bitwie”. 呕al, 偶e tak ma艂o mamy polskich reporta偶yst贸w...


(mj)