www.puls-swiata.subnet.pl
|
Autorka pokazuje 偶ycie cesarzowej w trzech ods艂onach. Pierwsza zwi膮zana jest z dzieci艅stwem i m艂odo艣ci膮 Taitu Bytul. Znajdziemy tu genealogi臋, informacje o rytua艂ach (np. obrzezaniu dziewcz膮t) praktykowanych w贸wczas w Etiopii, opis relacji rodzinnych i kilku ma艂偶e艅stw, kt贸re przysz艂a w艂adczyni zawar艂a przed poznaniem przysz艂ego cesarza Menelika w 1882 r. Ta cz臋艣膰 pracy zawiera r贸wnie偶 charakterystyk臋 Taitu Bytul oraz opis jej zwi膮zku z Menelikiem. Streszczona zosta艂a tu r贸wnie偶 historia pierwszych lat burzliwych rz膮d贸w Menelika – jego podboj贸w, ale i modernizacji pa艅stwa. To w艂a艣nie ten cesarz przeni贸s艂 stolic臋 pa艅stwa do Addis Abeby, gruntownie przebudowuj膮c istniej膮c膮 tu wcze艣niej osad臋.
W drugiej cz臋艣ci pracy Monika Kulesza koncentruje si臋 ju偶 na epoce cesarzowej. W tych niespokojnych latach (rewolta mahdyst贸w, walki wewn臋trzne), w pa藕dzierniku 1889 r., Menelik zostaje koronowany na cesarza. Wkr贸tce p贸藕niej dosz艂o te偶 do wybuchu wojny w艂osko-etiopskiej, w kt贸rych to wydarzeniach cesarzowa odegra艂a niepo艣ledni膮 rol臋. St膮d te偶 fragment po艣wi臋cony tym wydarzeniom jest – na tle reszty pracy – stosunkowo rozbudowany (cho膰 wiedz臋 dotycz膮c膮 kampanii w艂oskiej w Etiopii mo偶na rozbudowywa膰 o inne, dost臋pne w j臋zyku polskim, 藕r贸d艂a). Taitu Bytul budowa艂a domy dla gminy etiopskiej w Jerozolimie, ale drugiej strony zwalcza艂a lokaln膮 g艂ow臋 Etiopskiego Ko艣cio艂a Ortodoksyjnego – abune Mateusza. Modernizowa艂a kraj, rozwijaj膮c technologie i wspieraj膮c tworzenie si臋 organizacji rolnik贸w, handlowc贸w, przemys艂owc贸w…
W pierwszej dekadzie XX w. cesarz Menelik zachorowa艂, zosta艂 cz臋艣ciowo sparali偶owany. Pozycja cesarzowej znacz膮co wzros艂a. Od tego momentu zaczyna si臋 jej walka o w艂adz臋 w Etiopii. Pozyskuj膮c sobie stronnik贸w, rozdawa艂a tytu艂y i ziemie, aran偶owa艂a ma艂偶e艅stwa polityczne we w艂asnej rodzinie i swoje – po 艣mierci Menelika. Mimo to kilkukrotnie pr贸bowano odsun膮膰 j膮 od w艂adzy (prawdopodobnie przy udziale europejskich dyplomat贸w, m.in. z Niemiec). W ko艅cu mo偶now艂adcom etiopskim uda艂o si臋 cz臋艣ciowo ograniczy膰 jej wolno艣膰. Do ko艅ca 偶ycia nie odzyska艂a pe艂ni w艂adzy, cho膰 wci膮偶 zachowa艂a wp艂yw na najwa偶niejsze decyzje, autorytet oraz mi艂o艣膰 Etiopczyk贸w, kt贸rzy doceniali jej ci臋ty j臋zyk.
Opracowanie uzupe艂niaj膮 dodatki – s艂ownik tytu艂贸w wojskowych, ksi膮偶臋cych i administracyjnych; bibliografia; a tak偶e drzewo genealogiczne Taitu Bytul.
Nie jest to opas艂a barwna biografia na wz贸r tych, kt贸re opisuj膮 heros贸w zmieniaj膮cych histori臋. 殴r贸d艂a dotycz膮ce cesarzowej s膮 sk膮pe i rozproszone, dlatego te偶 jednak nie nale偶y si臋 spodziewa膰 kolejnych, „konkurencyjnych”, biografii. „Cesarzowa…” pozostanie wi臋c zapewne ksi膮偶k膮 dla afrykanist贸w i kulturoznawc贸w.
(mj)