Kilkanaście tekstów, jakie trafiły do tego zbioru, opisuje dekadę między 1969 a 1979 rokiem – lata względnej stabilizacji, nie wolne jednak od codziennych trosk w specyficznym, zapomnianym juĹź dziś stylu. Epoka – którą wciska się dziś w niewiele mówiące zwroty „mała stabilizacja” lub „epoka gierkowska” – z jednej strony była czasem, w którym zaczęto patrzeć optymistycznie w przyszłość, z drugiej jednak, była mocno zakorzeniona w przaśności „realnego socjalizmu”. I o tych stronach ówczesnej rzeczywistości opowiada ta książka.

„Właściciele Teksasu” to panorama polskiego społeczeństwa – daleka, oczywiście, od pełnego spektrum, zarazem pełna barwnych i bardzo charakterystycznych portretów. Na wstępie napotykamy zestaw kilku tekstów opisujących środowiska robotników – i tych, którzy „walczyli” w fabrykach w pionierskich latach Polski Ludowej, jak i tych epoki lat 60. i 70.: z fabryk Ursusa i zakładów FSO na warszawskim Ĺťeraniu, klientów fabrycznej stołówki i świeĹźo otwartego, imponującego Supersamu.

Chwilę potem zaglądamy z kolei do „zwykłych” domów. Poznajemy niewidomą matkę trojga dzieci czy członków grupy aktorów z Olsztyna. Przez kilkadziesiąt stron śledzimy teĹź losy dzieci z domu dziecka oraz ich adopcyjnych rodziców. Na drugim biegunie są elity: Profesorstwo – para naukowców, których kariery przypadły na lata PRL, hodowca kwiatów Dziomdziora, co to „kiedy stolik się chwieje, składa pięćsetkę i wkłada pod nóĹźkę”, niegdysiejszy dyrektor gimnazjum i bohater antynazistowskiego ruchu oporu dr Władysław Gębik.

Jeszcze innym lejtmotywem są w zbiorze tropy historii: autorka śledzi m.in. losy XIX-wiecznego majętnego działacza spod Augustowa, Karola Brzostowskiego, poszukuje śladów historii w zakamarkach Krakowa, a wreszcie łączy historię z PRL-owską teraĹşniejszością w tekście, który dał asumpt do tytułu całości: poświęconym zamieszaniu, jakie wywołał potencjalny spadek po niejakim Ludwiku Napoleonie Dembińskim (Dębickim) z Kłodzka. Ten ostatni wyemigrował co prawda z Polski po powstaniu listopadowym – i zginął w 1836 r. w Ameryce. Za to zostawił dziedzicom kawał ziemi w Teksasie… A który z mieszkańców PRL nie zrobiłby wszystkiego, Ĺźeby takowy posiadać?...

Rzecz dla wszystkich, którzy lubią historię podawaną w sposób nietypowy: rozbitą na pojedyncze ludzkie losy i opisywaną codziennym znojem. Nawet jeśli nie arcydzieło litrackie, to wciąż niezwykły dokument.

(mj)