Imre Kertesz przez trzydzieści lat, począwszy od 1961 roku, prowadził dziennik. I jak to we własnym intymnym zapisie bywa, wpisywał tu swoje luĹşne przemyślenia. Czasem z pozoru „wyrwane z kontekstu”, czasem układające się w dłuĹźszy wywĂłd... Wszystkie jednak układają się w dokumentację walki o ocalenie, poukładanie własnego Ĺźycia wewnętrznego, hierarchii wartości, czy jakkolwiek to nazwiemy...

Po doświadczeniu Holocaustu Kertesz zdawał się oczekiwać jakiegoś diametralnego zwrotu ludzkości. A taki nie nastąpił. Ludzkość przyzwoliła na hitleryzm, potem stalinizm, a wreszcie łagodniejszą moĹźe formę totalitaryzmu, ale przełom nie następował. Nie tylko oficjalna ideologia, ale i zgrzebna codzienność, stawiały pod znakiem zapytania najwaĹźniejsze wartości – Boga, prawdę, wolność. Kertesz zdawał się przez te lata szukać odpowiedzi wszędzie: we własnej i przyjaciół pamięci, w książkach, traktatach filozoficznych, w sztuce i rzeczywistości. Czy znalazł?...

„Dziennik galernika” wbrew pozorom nie traci na aktualności, nawet dziś, gdy Europa Środkowa w przewaĹźającej części cieszy się wolnością. Myślimy moĹźe dziś o czymś innym, inne mamy punkty odniesienia, ale wciąż zadajemy te same pytania.

Kto zasmakował w dziełach Imre Kertesza nie powinien tej książki pomijać.

(mj)